Chinees Nieuwjaar – Het jaar van de slang – 10 wetenswaardigheden

1: Data: Chinees Nieuwjaar loopt van de 1e dag van de lunar calendar tot de 15e dag (lantern festival). Dit jaar valt de 1e dag op 10 Februari. De officiële vakantie begint op New Year Eve (oudejaarsavond, de 9e) en duurt 1 week. Veel mensen moeten daarna in het weekend werken. In de praktijk nemen mensen langer vakantie; ze maken dagen op die ze gedurende het jaar gespaard hebben

2: Chinese Zodiac: dit jaar is het jaar van de slang. Een van de 12 dieren uit de Chinese zodiac. Of het jaar van de slang een goed of slecht jaar voor je wordt hangt af van jouw geboortejaar. Voor mij als hond (1982) beloofd het een redelijk tot goed jaar te worden, zie bv: http://www.travelchinaguide.com/intro/social_customs/zodiac/dog.htm. Ik sprak een dame in een fabriek die net getrouwd was en vroeg haar of ze al een baby plande (dit is een redelijk normale vraag in China). Na even aandringen was het antwoord nee: zij was een paard (ik bedoel volgens de Zodiac, 1986) en een slang baby zou niet goed samengaan (compatability). Een collega van haar zei dat ze dan ergens in Mei kon beginnen. Praktisch zijn ze wel; die Chinezen, en over sommige zaken zeer preuts, andere extreem open

3: Alles nieuw: rond het Chinees nieuwjaar steken mensen zich in nieuwe kleding. Dit komt vooral uit de tijd dat iedereen arm was. Verder worden er veel cadeaus uitgewisseld, het liefst rode envelopjes met geld erin (hongbao). Als je nog single bent ontvang je, nadat je getrouwd bent (en daarmee volwassen) deel je uit. We wensen elkaar gelukkig nieuwjaar maar vooral heel veel geld toe. Overal en alles zijn speciale decoraties, alles in het rood, en het liefst met rijkdoms wensen erop

 4: Vuurwerk: gedurende de volledige periode wordt er volop vuurwerk afgestoken. Waar we in Nederland netjes wachten tot 12 uur wordt er in China vrijelijk afgestoken. Een setje oordopjes is dus geen overbodige luxe gedurende deze periode. Een van de luidruchtigste dagen is de 5e dag van het Chinese nieuwjaar wanneer de spirit van het geld wordt verwelkomt. Een slimme Chinees zorgt dat hij zoveel mogelijk zo luid mogelijke knallers heeft zodat deze Sint Nicolaas van de spirit wereld niet zomaar hun huis voorbij treedt. Op de 8e dag gaan veel bedrijven weer aan het werk en dat wordt uiteraard ook gevierd. Overigens steken Chinezen het hele jaar door vuurwerk af; bij het intrekken in een nieuw huis of bij een trouwfeest. Vuurwerk is het hele jaar door vrij te verkrijgen

 5: Familie: het Chinese nieuwjaar is in eerste plaats een familiefeest. Het gezamenlijke diner is het hoogtepunt. Drank vloeit rijkelijk. Ik heb er op dit moment flinke koppijn van. Gisteravond een achterlijke hoeveelheid Baijiu (52%) te verwerken gehad aangevuld met bier, gele wijn (Specialiteit van Shanghai en nabijgelegen Zhejiang) en Whisky. De dagen hierna gaat het bezoeken van familie en vrienden door. Grote shows, dansende draken, en alles hoe je je Chinees nieuwjaar als buitenstaander wellicht zou voorstellen gaan langs mij heen. Het feest speelt zich bijna volledig binnenskamers af in gezelschap van je naasten

 6. Arbeidsmigratie: veel mensen van het platteland die gedurende het jaar in grote steden werken om geld te verdienen trekken massaal terug naar hun geboorteplaats gedurende deze periode. Het is daarmee de grootste arbeidsmigratie wereldwijd. Gedurende deze periode worden er letterlijk miljarden reizen gemaakt

 7: Na Chinees Nieuwjaar: gaat het leven weer verder. Veel fabrieken zitten in deze periode met opgepotte orders en een tekort aan arbeiders. Veel arbeiders keren niet meer terug. Ze gaan bv mee met vrienden of familie naar een andere stad. Het kan een periode zijn waarin je orders vertraging opleveren.

 8: Job-hoppen: Chinees Nieuwjaar betekent een eindejaar bonus, veel mensen wachten hierop om na het Chinese Nieuwjaar een nieuwe baan te vinden

 9: Sociale druk: als je niet getrouwd bent en 24-25+ dan is het Chinese nieuwjaar een periode met veel sociale druk. Blind-dates. Sommige mensen lossen dit op door een partner online te huren.

 10: CCTV: net als in Nederland zijn er shows op TV die door bijna iedereen worden bekeken

Jaar van de Slang

Sneeuw in Shanghai!

Net voor aanvang van het Chinese Nieuwjaar kregen we een pak sneeuw uit de hemel. Dit doet direct de discussie over warmte weer aanwakkeren. Het Noorden van China heeft CV, het Zuiden -waar Shanghai onder valt – niet. Wij moeten ons warm houden mbv de airco, straalkachels, kruiken, electrische dekens en warme kleding. Zou er CV over heel China moeten zijn?

Camiel in de sneeuw

Een bekertje pleur om warm te blijven

Sneeuw in Shanghai

Het dakterras waar normaal gegolft en geBBQ’t wordt

Sneeuw in China

Uitzicht vanuit de slaapkamer

Golf in de sneeuw

Weer of geen weer….

Guangdong & Guangxi trip: Anti-dump, fishing islands en lange busritten – Deel 3

De volgende dag heb ik ’s ochtends eerst werk gedaan op mijn Macbook en heb daarna de bus naar Jiangmen genomen. In Jiangmen is een fabriek gespecialiseerd in rubber en siliconen producten. Wij zijn al maanden bezig met een product voor een Dutch Designer. Het heeft een metalen deel dat we willen coaten om het er mooier uit te laten zien voor consumenten. Wat heel makkelijk leek bleek later een flinke uitdaging. Bijna alle productiemethoden hadden hun eigen tekortkomingen en lieten imperfecties achter. We hebben nu 1 acceptabele oplossing uit Noord-China op basis van een PE coating. Een sample met een siliconen overmold van de fabriek in Jiangmen was niet strak genoeg maar wel veelbelovend. Mijn gevoel zegt dat klant daar uiteindelijk voor gaat kiezen, vandaar een bezoek aan deze fabriek. Ik wil meer weten over deze productiemethode, materialen, mogelijke problemen etc. etc.

In de fabriek zelf was niet zo veel te zien als ik gehoopt had. Voor mij zijn dit soort business-trips ook een leerschool; een universiteit waar ik nog elke dag kan leren. De hoeveelheid producten in de sample room viel me een beetje tegen en gaven me minder inzicht in de mogelijkheden die deze materialen en productiemethodes kunnen bieden. Ik heb er vertrouwen in dat de fabriek onze producten kan maken; ik had alleen graag iets meer inzichten verkregen. Na afloop van factory tour, het bekijken van samples en het bespreken van ons project zijn we gaan eten. Weer seafood. En weer werd ik niet teleurgesteld! De baas Mr. He (spreek uit: ghuh) had 2 van zijn salesmeisjes meegenomen om samen een flesje rode wijn te drinken. Lekker. Na afloop van het diner ben ik naar mijn hotel gebracht voor een overnachting in Jiangmen.

De volgende morgen heb ik uitgeslapen en ben in de middag met de bus terug naar Guangzhou BaiYun airport gegaan waar ik een ticket heb gekocht naar Guilin voor een bezoek aan een kledinghanger fabriek.

Op woensdag heb ik eerst een dagje emails bijgewerkt in het youth hostel. Na een week on the road is er veel werk te doen dus dit dagje kon ik goed gebruiken. Om 9 uur ’s avonds was ik klaar en was er tijd om te poolen en te pokeren met Franse backpackers.

De volgende morgen ben ik om 06:30 opgestaan en 07:00 opgehaald door fabriek. In het ochtenddeel hebben we een boot-trip gemaakt over de Li rivier, tussen het prachtige en uniek gevormde berglandschap van Guilin. Ik ben hier in 2006 geweest met mijn oude bedrijf (Ferm) maar WOW! Het blijft adembenemend mooi. Ik had Gregory Michiels -een Belgische fotograaf- leren kennen in het hostel en hem uitgenodigd om mee te gaan op de trip. Het was voor hem geweldig om mee te mogen om foto’s te maken in een Chinese fabriek. Je kunt zijn werk zien op http://anotherdayattheoffice.net/. Voor mij was het een mogelijkheid om de fabriek en onze productie te checken. De fabriek werkt voor oa IKEA en heeft dus voldoende ervaring om ons de juiste kwaliteit te leveren. Ik zal in Maart weer teruggaan voor een final inspectie. De flessen Baijiu zullen dan klaar staan dus dat wordt hoogstwaarschijnlijk een zware dag.

Ik ben daarna nog 2 dagen gebleven in het Hostel, heb vooral werk gedaan en genoten van het gezelschap van over de hele wereld. Het hoogtepunt voor mij was het leren van de Er’Hu; een traditioneel Chinees instrument, door 1 van de medewerkers van het hostel.

Siliconen China

Siliconen dopjes worden uit de metalen mal gehaald (1)

Siliconen dopjes worden uit de metalen mal gehaald (2)

Siliconen mal

De metalen overmold om een laag siliconen aan te brengen op onze metalen deel

Plastig laagje

Verschillende samples die we al hebben gemaakt op zoek naar de beste oplossing. Van dipmolding tot PE coating tot Siliconen overmold

Reuze Garnalen

Dat zijn nog eens garnalen!

Dinner China

Zo zijn businesstrips wel vol te houden

Pokeren met de Fransen in het hostel

Pokeren met de Fransen in het hostel

China Guilin

Het prachtige landschap van Guilin gezien vanaf een boot op de Li rivier

Het is erg mistig en zelfs voor een pro als Gregory moeten alle zijlen bij!

China boot

Een kijkje in de cabine van de boot

Kledinghanger China 1

Lijm wordt aangebracht

Kledinghanger China 2

Inspectie van het hout

Kledinghangers China

Het linker en rechter deel van de kledinghangers worden aan elkaar gezet

Kledinghangers FSC

Een van de vele werkplaatsen in de fabriek

Kledinghangers 2

De haken worden in de kledinghangers gezet

Kledinghangers China 2

De kledinghangers worden bespoten

Kledinghangers

En gedroogd

Erhu leren spelen

Erhu leren spelen

Mijn leraar

Mijn leraar maakt al zijn instrumenten zelf. Zijn familie werd door de Japanners tijdens de bezetting vermoord. Hij is met 62 oud genoeg om met pensioen te mogen maar werkt liever door. Het geld dat hij verdient gaat naar zijn geboortedorp, naar de mensen die elkaar in moeilijke tijden nooit uit het oog hebben verloren.

Meeting met mijn idool Marc van der Chijs; oprichter van de Chinese variant van Youtube

Ik ben al jaren fan van Marc van der Chijs (1972); een Nederlandse ondernemer die vanuit Shanghai langzaam de wereld aan het veroveren is. Hij heeft een erg leuk en persoonlijk geschreven blog: www.marc.cn; ik volg dit blog sinds ik in China ben komen wonen in 2006. Het inspireert me om meer van het leven te maken. Marc heeft vele passies waaronder hardlopen, reizen, eten & drinken, zijn gezin, netwerken en ondernemen. Zijn grootste zakelijke succes heeft bij behaald als co-founder van Tudou.com; de Chinese variant van Youtube. Hij is daarnaast adviseur van Spil Games in Asia geweest, co-founder van Unitedstyles.com en angel investor in tal van internet en tech start-ups. Marc staat op het punt te verhuizen naar Vancouver om daar partner te worden van een VC Firm. De betere luchtkwaliteit in Canada is een meer dan welkome upgrade voor hem en zijn gezin!

Ik had Marc enige tijd geleden als fan namens Redline Golf een Tourbag met zijn naam erop beloofd en had nu eindelijk tijd deze langs te brengen. Marc was zo aardig me bij hem thuis op de koffie te ontvangen. Het is eindelijk een beetje warmer geworden in Shanghai dus we hebben lekker in de tuin kunnen praten. Het was inspirerend voor me om met iemand te praten die zo groot kan denken. Hoe kan ik mijn bedrijf verder laten groeien, meer scalable activiteiten ontplooien en er meer van maken dan mijzelf met een club mensen eromheen. Werk is leuk en belangrijk maar er is meer in het leven dan dat alleen. Die les kregen we van zijn kids Scott (2007) en Elaine (2009) die met ons hebben gefrisbeed. Het was voor mij een erg leuke & ontspannen middag en ik hoop Marc en zijn familie een keer in Vancouver te mogen bezoeken!

Marc van der Chijs en Camiel van Velthoven

Op de foto met mijn held Marc van der Chijs

Guangdong & Guangxi trip: Anti-dump, fishing islands en lange busritten – Deel 2

De volgende dag in Yangjiang was erg druk. We zijn vroeg opgestaan en hebben onze fabriek voor RVS maatschepjes gebeld. De baas is ons komen ophalen en heeft ons naar fabriek meegenomen. De fabriek was erg klein, 40 man. Niet zo schoon, maar dat ben ik gewend van metaalverwerkingsfabrieken. Ik kreeg in deze fabriek een prettig gevoel. Hoewel het klein was hing er een fijne atmosfeer. Ongedwongen. Vriendelijke en vrolijke mensen. Qing vertelde me later dat Yangjiang in de top 10 staat van de meest gelukkige steden in China. Dat gevoel kreeg ik ook al. Nadat ik Qing mee had genomen voor een rondje langs alle machines hebben we de producten geïnspecteerd. Helaas zaten er op veel van onze maatschepjes krasjes. We hebben de fabriek gevraagd of deze nog een keer gepolijst konden worden en dat was akkoord. Nadat we alles gezien hadden probeerde ik de baas te peilen wat zijn lunchplannen waren maar omdat hij niet zo heel duidelijk was heb ik direct de volgende fabriek benaderd en ons daar laten droppen. Deze fabriek is gespecialiseerd in houten producten en van een flink formaat; de baas kende de fabriek en kon ons er zo naar toe rijden. We maken in deze fabriek hele bijzondere thee-plankjes. Onze klant heeft de plankjes eerder in Nederland laten maken. Wij hebben een sample ontvangen en op basis daarvan een CNC programma laten schrijven. De plankjes worden nu volledig computergestuurd uitgefreesd uit een mooie kwaliteit hout.

In de fabriek heb ik uitgebreid de sample room bekeken en meer inzicht proberen te krijgen in verschillende houtsoorten. We proberen vanaf nu zo veel mogelijk groen te produceren. Helaas heeft de houtsoort die we dit keer gebruiken (rubberwood) geen FSC certificaat. Ik heb met fabriek overlegd en inmiddels opties ontvangen van houtsoorten die wel FSC gecertificeerd zijn voor volgende order. Tussen de besprekingen en de fabriekstoer door zijn we gaan lunchen in een local seafood restaurant. Ik ben geen grote vis liefhebber maar de lunch was fingerlicking good.

Na afloop van alle besprekingen zijn we naar de 3e en laatste fabriek gegaan. Een fabriek waar we RVS theefilters maken. We zijn al maanden bezig met het ontwikkelen van de juiste mallen. Betty heeft deze sourcing gedaan en ik heb haar telkens instructies gegeven op basis van foto’s met daarop kanttekeningen. Er zat helaas al een tijdje geen schot meer in de zaak dus heb ik deze gelegenheid gebruikt om de fabriek te bezoeken en de producten te bespreken. De baas van de fabriek was duidelijk een technicus, ik vind het altijd prettig praten met dit soort mensen die erg op de inhoud gericht zijn. Het overleg was niet kort, maar alle punten zijn duidelijk gemaakt en ik hoop zsm nieuwe samples te ontvangen zodat we productie kunnen starten. Een zeer nuttig bezoek.

Na afloop hebben we de bus terug naar Guangzhou genomen. We kwamen ’s avonds laat aan en hebben overnacht vlakbij Beijing Lu; een van de meest bekende shopping streets. Nadat we tegen middernacht terug waren van een blokje om kon Qing haar Iphone niet meer vinden. SHIT!! Ik probeerde haar meteen te bellen maar de telefoon stond uit. Dat kan maar 1 ding betekenen. Gestolen! Qing is altijd zo zuinig op haar spullen en was echt even geëmotioneerd. Waarom overkwam haar dit nu!

De volgende dag was Zondag; we besloten om samen te gaan shoppen. We zijn nogmaals over Beijing Lu gegaan, hebben Shangxia Jiu bezocht en gezocht naar telefoons. Uiteindelijk was het ‘s avonds voor Qing tijd om weer terug te gaan naar Shanghai om de volgende dag weer te werken. Ik heb haar naar het vliegveld gebracht en daarna in een airport hotel overnacht. Ik trilde bijna mijn bed uit van de KTV/Disco een paar vloeren lager, maar gelukkig dempten mijn oordopjes het gejengel van oa Justin Bieber voldoende om toch nog een aantal uren slaap te krijgen.

China houten producten

De meest kleurrijke vrouw in de fabriek

China CNC frezen

We hebben op basis van het originele sample van klant een CNC programma laten schrijven

CNC freesbank China

De plankjes worden op de computer aangestuurde machine uitgefreesd

China houten producten

Ik wou dat ik een hamster was…

China houten producten -

Een serving tray met een logo erin gebrand. Logo’s kunnen ook gelasered worden of gedrukt (silk print)

Stukken hout worden verlijmd en samengebakken tot platen in een bijna loft-achtige hoek van de fabriekshal

China eten

Yangjiang ligt aan de zee; seafood is overvloedig en vers

China thee

Een kopje Pu’Er thee voor aanvang van de lunch

Ponsen in China

Uit deze platen staal worden de basis vormen uitgeponst voor wat later lepels worden

China lassen

Lassen…

China metaalbewerking

De lepels worden gepolijst

China roken

Het voordeel van werken met vuur is dat niemand je erop aankijkt als je een peukie rookt

Mao Ze Dong

Deze foto in de rommelige sampleroom moet geluk brengen en helpen met het omringd worden door goede mensen. Een ding staat vast: een leider als Mao Ze Dong zal China niet snel meer krijgen

China fabriek

De baas van de theefilter fabriek bestudeert aandachtig de verbeter punten die we zojuist hebben besproken. Let op zn mooie kruk…

Guangdong & Guangxi trip: Anti-dump, fishing islands en lange busritten

Ik ben de afgelopen dagen op een nieuwe businesstrip geweest; dit keer naar Guangdong. De eerste stop was in Chaozhou, voor porselein koffieservies. Ik ben samen met LiQing gegaan. We hadden tickets geboekt via China Spring Airlines en kregen tot onze verassing een gratis upgrade naar businessclass. China Spring Airlines is de Chinese variant van Easy Jet. Fijn onbeperkt koffie te krijgen waar je normaliter zelfs moet betalen voor een bekertje water. Zeker omdat we al om 5 uur ’s morgens op moesten om de vlucht van 7 uur te halen.

Op aankomst zijn we opgehaald door Howard, onze contactpersoon in de fabriek. Ik doe al enkele jaren zaken met deze fabriek maar het is niet altijd vlekkeloos verlopen. Afgelopen jaar weigerde de fabriek aan het einde van de order hun deel van de FOB kosten te voldoen (ruim 2000rmb)  en reageerden later niet meer op e-mails, sms, MSN en telefoon. Ik had daarom eerder dit jaar geprobeerd de productie bij een andere en veel grotere fabriek onder te brengen. Helaas kregen zij het niet voor elkaar op tijd goede samples te maken. De samples lieten 3 maanden op zicht wachten, waren van slechte kwaliteit en als klap op de vuurpijl gingen prijzen met 30% omhoog. Omdat onze klant niet langer kon wachten zijn we daarom weer terug gegaan naar deze oude fabriek en hebben hun gevraagd of ze een doorstart wilden maken. Akkoord. Klant ook akkoord met een forse prijsverhoging. Daar baal ik zelf van, maar er is niet veel aan te doen. De lonen in China zijn de afgelopen jaren explosief gestegen en daarmee ook de productiekosten.

De anti—dump is een andere horde. De Europese Unie heeft na een klein jaar onderzoeken een anti-dump heffing op keramiek vanuit China ingevoerd. 58.8%. De commissie die onderzoek heeft gedaan meent aangetoond te hebben dat China keramiek dumpt. Dit is synoniem voor het verkopen onder kostprijs. Howard pikte ons op in zijn nieuw Audi A4 2.0T. Ik vroeg me hardop af waar hij dat van kon betalen als hij de goederen onder kostprijs had verkocht. Hij zei dat de EU denkt dat fabrieken steun krijgen van de Chinese overheid. Helaas voor hem was dit niet het geval. Hij moet zoals we in NL gewend zijn vooral betalen aan de overheid. De definitieve beslissing over de anti-dump wordt in maart dit jaar bekend gemaakt. Nu al zijn er veel fabrieken die de deuren moeten sluiten omdat ze niet voldoende orders meer krijgen. Beslissingen zoals dit hebben impact op levens van veel mensen.

Dat overheden levens beïnvloeden ondervond Howard ook bij zijn Sushi bar. Een tijd geleden wilde hij Japans eten in Chaozhou maar kon geen restaurant vinden. Dan maar een eigen restaurant openen. Een groot succes. Helaas claimde de Japanse overheid enkele maanden later de Fishing Islands. De Chinese trots was hiermee gekrent met als resultaat dat Japanse producten en diensten massaal geboycot worden. De impact hiervan op de Japanse economie is groter dan de impact van de Tsunami en Nucleaire ramp van enkele jaren terug. De invloed op Howards restaurant was een verlies van 2 miljoen RMB, waar ik overigens geen idee van heb hoe hij het berekend heeft. Howard kan geen sushi meer zien; letterlijk en figuurlijk.

De inspectie zelf verliep anders dan gepland. Ik ken de fabriek goed; ben er al 5 keer geweest voor gesprekken en inspecties. Dit keer werden we echter naar een andere fabriek gebracht waar net de decals op de kopjes werden aangebracht. Howard vertelde dat hij dit hier tijdelijk liet doen. Het servies zelf werd nog steeds in zijn fabriek gemaakt. De producten zagen er weer erg goed uit dus ik had weinig reden om te klagen. Qing vond het leuk om te zien hoe het er in deze fabriek aan toeging. Hierna gingen we naar Howard’s fabriek. Toen we bijna aankwamen bleek dat de weg was opgebroken. Voor ons een verrassing, voor Howard ook. Gek zou je denken; omdat hij zei dat het al enkele maanden zo was. We zijn na even doordrammen via een omweg toch bij zijn fabriek aangekomen. Hebben een kop thee gehad en Qing de sample room laten zien. Hierna vroeg ik of hij ons een tour door de fabriek kon geven. Nee, niet mogelijk. Omdat op dit moment de weg opgebroken was heeft hij alle productie tijdelijk elders onder gebracht. Hier heb ik dus een pesthekel aan. Sub-contracting. Vage communicatie. Volledig over geleverd zijn aan de uitwassen van de fabriek. Ik besloot om Howard hier nu niet op aan te vallen. Een situatie als vorig jaar waarin hij plotseling niet meer bereikbaar is wil ik kost wat kost vermijden. De goederen waren ok en moesten verscheept worden. Na verscheping van deze order zullen we direct alternatieven zoeken en leverage creëren. We moeten vermijden een speelbal te worden van fabriek, ons eigen risico minimaal houden en te allen tijde de belangen van klant (prijs, levertijd, kwaliteit) verdedigen. Dit bezoek vormt een leermoment en het geeft aan hoe belangrijk het is om korte lijntjes te houden met fabriek en regelmatig werkbezoeken te brengen.

Omdat ik Qing toch heel graag wilde laten zien hoe keramiek gemaakt wordt heb ik Howard gevraagd of hij ons bij een fabriek van 1 van zijn relaties meer kon laten zien. Zo gezegd zo gedaan. Wederom vond Qing het erg leuk! Na afloop van de tour zijn we gaan lunchen, Sushi in Howards restaurant. Als ik had geweten dat hij daar de eerste paar maanden elke dag had gegeten dan had ik hem niet gevraagd ons daar mee naartoe te nemen. Volgende keer beter. Na de lunch hebben we de bus genomen naar Guangzhou. Een fijne ruime bus, maar met een vertraging van 1 uur duurde de rit 7 uur. Een flinke zit. Na aankomst in Guangzhou hebben we overnacht in een 7-Tian hotel. De volgende morgen zijn we gaan shoppen in de computermarkt in Tianhe en hebben daarna de bus naar Yangjiang genomen voor de volgende 3 fabrieken. Het hotel waar we overnachten was luxe; 5-sterren, voor slechts 288rmb. Het hotel is nog niet helemaal af en het 5-sterren certificaat is nog niet toegekend vandaar waarschijnlijk dit “koopje”.

…to be continued!

Qing in de Springlines VIP check-in

Veel werk te doen, en veel te zien!

Het servies is weer schitterend!

De EU weet het zeker: China verkoopt porselijn onder kostprijs. Howard zwaait naar ze met zn nieuwe Audi A4 2.0T

Werken kan gewoon heel erg leuk zijn. Een Chinees die hard werkt kan bijna 5000rmb per maand verdienen hier. Veel arbeiders weigeren fabrieken waar er geen lange dagen en weekends gewerkt kan worden. Moeten ze dan naar huis en TV kijken?

Opperste concentratie bij het aanbrengen van het gouden randje aan deze mok

Het Sushi restaurant van Howard waar je nooit hoeft te reserveren nu Chinezen massaal Japanse producten en diensten vermijden

Businesstrip in Zhejiang – Deel 3

Na afloop van de inspectie ben ik naar het busstation gebracht voor een trip naar Yiwu. Ik schrok me rot toen ik na een peukie gerookt te hebben mijn Ipad niet meer kon vinden; was ‘ie gestolen? Gelukkig bleek deze na een paar telefoontjes nog in de auto te liggen en wordt naar Shanghai verstuurd. Dan maar geen spelletjes in de bus!

’s Avonds heb ik in Yiwu pizza gegeten in 1 van de vele Arabish georiënteerde restaurants. Veel snorren, geur van waterpijp, Halal vlees, Arabische muziek, sierlijke decoraties & Arabic League voetbal op televisie. Een waardige atmosfeer. Yiwu is een handelscentrum met veel Arabische zakenmensen die permanent daar wonen, zelfs de Ipad shop om de hoek (ongetwijfeld geen officiële shop) heeft Arabische letters op de gevel. Ik ben ook nog even gaan shoppen ‘s avonds; veel mooie kleding en schoenen maar niks past, zoals gewoonlijk…

De volgende dag ben ik met de taxi naar fabriek gegaan. Onderweg schrok ik nog even omdat de taxichauffeur me bij een politiebureau langs de weg liet uitstappen en paspoort liet overdragen, maar dat is blijkbaar normaal in Yiwu. Na een korte check mochten we weer verder naar fabriek.

De fabriek is indrukwekkend. Er worden frames gemaakt. Hele bomen gaan naar binnen, complete kunstwerken gaan naar buiten. Op deze locatie alleen al werken 3000 man; alle faciliteiten bij elkaar geteld hebben ze meer dan 10000 man in dienst. In 20 jaar opgebouwd. Ga er maar aanstaan.

De fabriek en meetings zelf gaven me jeuk. Ik heb een eigen design posterframe met ingebouwd geluid. De besprekingen waren tergend langzaam. De omgeving en kantoor bedroevend, on-inspirerend en ouderwets. De volledige sfeer gezapig, precies waar ik niet van houd. Ik heb me maar laten meenemen voor een fabriekstoer. Mijn contactpersoon is zo verschrikkelijk subdominant en op het apathische af dat het meisje dat er pas 20 dagen was, en met haar 23 lentes op de teller 5 jaar jonger was de rondleiding overnam. De fabriek is niet hightech. Maar het is toch leuk om het volledige proces van begin tot einde te zien. Na terugkomst hebben we het wederom over mijn design gehad. Er wordt aan een nieuw sample gewerkt. Ik hoop dat binnenkort te ontvangen. Of ik daadwerkelijk met deze fabriek ga werken moet ik nog beslissen. Ze zijn niet FSC gecertificeerd en ik mis een progressieve / design georiënteerde mindset. Aan de andere kant zijn ze bij uitstek in staat een product van begin tot eind te maken en hebben ze met hun grote internationale klantenbestand de ervaring die ik zo belangrijk vind.

Van boom…

…tot volledig verpakt eindproduct ; met barcode en prijs erop!

Is ze geen plaatje? 

Hierna heb ik me naar volgende fabriek laten brengen; het was al laat; tegen 6’en voordat ik aankwam. Het gedeelte van Yiwu waar ik had overnacht was luxe, hier was het erg country side. Slechte wegen, plassen en modder. Mijn schoenen en broek zitten onder. Gelukkig heb ik mijn nieuwe Decathlon kloffie aan en heb ik mijn leren schoen en wollen overcoat dit keer thuisgelaten.

In deze fabriek maken we schorten, voor bedienend personeel. Een erg klein aantal, slechts 500 stuks (origineel zelfs maar 250-300) dus we zijn gedwongen uit te wijken naar een kleinere fabriek. Bij het sourcen van fabrieken spelen allerlei criteria een rol. Soms de prijs. Soms de kwaliteit. Soms specifieke ervaring of certificaten. In dit geval was het al moeilijk genoeg een fabriek te vinden die bereid was de order aan te nemen en goede samples kon maken.  De ontwikkeling van dit product heeft maanden en maanden gekost. Onze klant heeft de requirements een aantal keer aangepast. We hebben diverse fabrieken samples laten maken. Elke keer was er wel iets mis, of veranderde er weer iets. We hebben uiteindelijk toch een bijzonder mooi product weten te maken. Met een grote sprankelende borduring. 2 splitten. Mooi materiaal. Goede afwerking. Ik ben erg blij dat we hebben doorgezet met de ontwikkeling van dit item. We kunnen onze klant nu een mooi en bijzonder schort leveren, in gelimiteerde oplage en tegen een hele redelijke prijs.

Mijn contact persoon – Ms Zhong – was erg lief. Ze had hiervoor alle communicatie met Betty gedaan. Dit was de eerste keer dat ik haar sprak. De fabriek was klein. De inspectie relatief makkelijk, vooral omdat er al zo ontzettend veel tijd in de voorbereiding was gaan zitten. Ik ben bij de dames gaan zitten die de draadjes van de schorten aan het trimmen waren en een aantal stuks met ze meegedaan. Er kwamen nog wel een aantal problemen aan bod. Enkele mindere borduringen. Draadjes die niet weggehaald waren. Viezigheid op de schorten. Erg vervelend. Je hoopt natuurlijk dat de fabriek dit er allemaal zelf uit haalt maar de praktijk leert dat dit niet altijd zo is. We hebben alle punten uitvoerig besproken. Tevens laat ik extra reinforcements aanbrengen op plekken waar de schorten kunnen uitscheuren en heb ik laten zien dat je dozen niet te leeg maar ook niet te vol moet pakken – common sense is niet overal common sense…

Na inspectie en overleg een vlugge hap gegeten en op zoek naar een hotel gegaan. De eerste 3 hotels konden geen buitenlanders accepteren maar gelukkig was de 4e wel raak.

Opperste concentratie tijdens het inspecteren van de schorten

De schorten zijn gemaakt voor lange Nederlandse slungels, niet voor kleine Chinese meisjes!

Uitzicht vanuit mijn hotelkamer: nieuwbouw in de bamboo stijgers

Met de voeten in de blubber…

De volgende ochtend heb ik ‘smorgens wat emails gedaan  en heb ik na lunch de bus genomen naar Yongkang. De reis duurde veel langer dan verwacht, ik was pas tegen het einde van de middag in de fabriek. In deze fabriek ging ik in opdracht thermosflessen inspecteren. Het bleek dat ik de fabriek al kenden; ik ben enkele jaren geleden in hun kantoor in Guangzhou geweest. Ik was daar toen voor Thee Filters. Had geen geweldige indruk en heb uiteindelijk de theefilters ergens anders laten maken (work in progres). De manager van de fabriek was een jonge man, net als ik in 1982 geboren. Hij had veel verhalen over zijn bedrijf en een mogelijke beursgang.  Ze zijn in gesprek met onder andere Wall Mart dus zullen ongetwijfeld kapitaal nodig hebben om aan de betalingsvoorwaardes te kunnen voldoen (3 maanden na levering) De fabriek zelf maakt inhouse alleen plastic onderdelen voor de drinkbekers. De aluminium flessen en het bedrukken gebeurt op andere locaties. Die locaties waren helaas te ver om nog te bezoeken. De flessen in de sample room en ook de goederen voor klant waren allemaal erg mooi. Zowel het body work als opdruk nagenoeg perfect. Er zouden ook nog andere producten komen maar die waren nog niet klaar. Ik ben daarom een nachtje gebleven en de volgende dag terug gegaan. Helaas waren de goederen nog niet binnen. Ik heb ondertussen zoveel klanten die wachten op de samples die in Shanghai voor me klaarliggen dat ik besloten heb niet langer te wachten en de bus terug te nemen naar Shanghai. Een reis van 5 uur. Gelukkig heb ik onlangs van Sinterklaas een pakket uit Nederland ontvangen met een boekje van Sigmund; goed en leerzaam vermaak (dank u Sinterklaas!) Ik laat van de andere goederen 1 doos elk naar Shanghai sturen om die daar te kunnen inspecteren. Gezien de kwaliteit van de goederen die ik in de fabriek heb gezien durf ik dit aan. Nu na een week reizen en 7 fabrieken bezocht te hebben is het weer even tijd om naar huis te gaan. Daar zal ik ook filmpjes en foto’s bijwerken voor klanten; alle OrangeRed klanten ontvangen die GRATIS! Over een week ga ik naar Guangdong voor inspecties en audits dus die dagen tussendoor zullen zeer fijn zijn!

Businesstrip in Zhejiang – Deel 2

Na bezoek aan de sticker fabriek heb ik de trein genomen naar Ningbo, en heb ’s avonds in een 7-Tian Inn hotel overnacht. De volgende dag was zondag, gelukkig was de sales persoon van de volgende fabriek in zijn kantoor dus kon ik langs voor een meeting. Bij deze fabriek maken we baby rompers. Dit is best een moeilijke markt; vooral omdat prijzen steeds verder omhoog gaan door de raw material costs en inflatie op arbeidskosten. Ik ken deze fabriek al een hele tijd maar had eerder nog geen tijd gehad op bezoek te gaan. Het is echt een heel goede fabriek welk aan oa Intersport levert. Tijdens de meeting hebben we een aantal punten van de rompers besproken zoals de bedrukking en labels. Geen probleem. De fabriek is verder erg gespecialiseerd in sportkleding; fleece sweaters, windbreakers etc. Dit zijn technisch wat lastiger producten, waardoor de fabriek minder concurrentie heeft van kleine lokale fabrieken en zo een gezonde marge kan behouden.

Aan de sample room zien we dat de fabriek veel business heeft

Onze rompertjes; de rechter is van 2 jaar geleden en is in Hebei gemaakt, de 2 linker modellen maken we dit keer in Ningbo. Kwaliteit is erg mooi en het katoen super zacht!

De meeting duurde niet zo heel lang dus ik was op tijd weer terug in hotel. Ben in de coffee bar next door pizza gaan eten en e-mails gaan bijwerken. Een hoop facturen te maken en belastingaangifte voorbereiden voor onze accountant.

De volgende ochtend ben ik opgehaald door een van mijn nieuwe lievelingsfabrieken: een fabriek waar houten toys worden gemaakt. Dit is een grote fabriek, met eigen label, mooie designs en aandacht voor groene producten. Bijna alle houtsoorten die gebruikt worden zijn FSC of duurzaam. Verpakkingen worden van recycled papier gemaakt; de bedrukking met Soy Ink. Precies waar ik de nadruk op wil leggen in 2013: GROEN!

Het project waar ik voor op bezoek ging levert me al maanden hoofdbrekens op. Het is een geweldig design van een talentvolle Dutch Designer. Het zijn Bamboo coasters welk laser gesneden worden. Ik heb al diverse fabrieken samples laten maken maar het resultaat is elke keer NET niet. Of de hoekjes breken af, of hun lasers zijn niet sterk genoeg om diep te snijden, of ze hebben te veel geschuurd waardoor de hoekjes afgerond zijn, of de coasters zijn vies of hebben krassen. Je bedenkt het niet of het gaat mis. Het product op zichzelf is niet zo lastig, maar de toleranties zijn erg klein en het resultaat moet 100% goed zijn om dit hoger in de markt weg te kunnen zetten. Ik heb het product uitgebreid besproken met de sales en product developer / engineer en hoop binnenkort goede samples te ontvangen. Ik ga ook proberen het volledige product groen te maken, inclusief verpakking, maar daar zal nog e.e.a. voor moeten worden besproken. Het materiaal bamboo is overigens ook erg mooi en duurzaam. Bamboo is een grassoort. Het groeit uit zichzelf. Binnen 3 maanden na oogst kan het herstellen. Het vereist geen pesticiden. Het kan alleen enigszins lastig zijn (bewerkelijk) om tot een eindproduct te maken. Wat dit product lastig maakt is dat niet alles in 1 plek te maken is. Bamboo komt uit Anji – een bamboostad. De fabrieken daar hebben echter geen lasercutting machines met voldoende power; dat gaan we in Zhuhe laten doen. Verpakking waarschijnlijk in Ningbo.  Het kost wat, maar dan heb je ook wat, laten we maar zeggen.

Naast dit product heb ik direct enkele andere houten producten kunnen bespreken waaronder een houten blokken set voor autistische kinderen en hun directe omgeving.

Tussen de besprekingen en fabrieks-toer door hebben we gelunchte in de fabriekskantine. Meestal wordt ik door fabrieken uitgenodigd voor lunch ergens in een restaurant maar om heel eerlijk te zijn vind ik dit ook erg geschikt. Het eten was verrassend lekker en gewoon simpel in een kantine tussen al het personeel was –op de koude na- prima!

In de auto naar de fabriek; de bamboo coasters liggen er klaar voor!

In de fabriek werken zeer ervaren krachten aan kleurrijke designs

Op de foto!

De coasters; deze zijn eerder gemaakt door een andere fabriek; hoewel ze er op de foto mooi uitzien zijn de hoekjes nog niet acceptabel…

To be continued…

Businesstrip in Zhejiang – Deel 1

Ik ben de afgelopen dagen op een nieuwe business-trip geweest in Zhejiang. De eerste stop was onderin Zhejiang, in Wenzhou, voor een inspectie voor ring binders. De ring binders zijn voor een klant die een speciaal systeem heeft ontwikkeld met kleuren om kinderen die moeite hebben met lezen te helpen. De reis met de trein duurde ongeveer 5 uur. Erg leuk omdat het flink sneeuwt in China. Alles buiten de trein was volledig wit. Binnenin de trein comfortabel.

Dit was de eerste keer dat we met deze fabriek samenwerkten. De prijs/kwaliteit verhouding was prima; ik wilde hoe dan ook een kijkje nemen in de fabriek en de producten inspecteren.

We hadden de fabriek zorgvuldig gesourced en gekozen omdat hun samples mooier waren dan samples van andere mogelijke leveranciers. Ook hebben we veel tijd gestoken in het maken en perfectioneren van de samples. Problemen wil je altijd voor productie ontdekken en elimineren, dus tijdens de voorbereiding zijn we erg gefocussed op details.

De fabriek was erg klein; 50 medewerkers totaal. De ontvangst alles behalve sociaal. De sample room als een afvalemmer. In totaal slechts 1 productielijn. Weinig indrukwekkend zou je zeggen. Maar mijn oog viel op het simpele maar volledige geïntegreerde productie proces. De PP sheets worden in-house gemaakt. De fabriek heeft een eigen extrusion machine die je PP korrels voert en waar lange sheets uitkomen. Deze worden in stukken geknipt. Met additieven kunnen verschillende kleuren PP vellen gemaakt worden. Deze worden in een andere machine volledig automatisch bedrukt. Ik was eigenlijk bang dat het met de hand zou gebeuren – een veel minder betrouwbare methode – dus was aangenaam verrast. Dit gezien hebbende was een relatief snelle blik over de producten voldoende; alles tip top in orde en klaar voor verzending. We versturen deze producten samen in een container met 2 andere items van zelfde klant. Klant heeft die producten zelf gesourced en verscheept ze zonder QC check. Good luck!

Na afloop van de inspectie heb ik de trein genomen naar Taizhou; niet ver van Wenzhou. Taizhou is net als Wenzhou een stad aan de zee. Toch krijg ik een ander gevoel bij de 2 steden. Wenzhou is erg rijk en mensen lijken zich op een bepaalde manier bewust van hun status. In Taizhou heb ik een meer local feeling.

Nadat ik ’s avonds in een hotel had overnacht ben ik de volgende morgen door de fabriek opgehaald. De reis naar de fabriek duurde ongeveer een uur. We zijn eerst wat gaan eten; een fijne lunch met veel seafood en een maisdrank als nieuwtje voor mij (non-alcoholic). De fabriek in Taizhou maakt sticker vellen, voor decoratieve doeleinden. De fabriek is pas 3 jaar oud maar heeft ondertussen 200 werkers; best knap; goede markt voor ze denk ik. Het nadeel van jonge fabrieken is dat ze vaak minder ervaring hebben. Het voordeel is dat ze meestal nieuwere machines hebben en een jongere/progressievere baas. Na kennismaking heb ik me eerst laten rondleiden door de fabriek. Ik begin hier altijd mee om een goede feeling te krijgen van het productieproces, te zien hoe en waar wat wordt gemaakt; productie van andere klanten te zien en een betere feeling te krijgen van wat er goed en fout kan gaan. In het geval van deze sticker vellen zijn het redelijk geautomatiseerde processen. De productie gaat erg snel. Voor de fabriek is het dus vooral zaak om alles goed in te stellen. Als het eenmaal loopt dan loopt het. Dat was nu ook het geval. Ik had in Shanghai al samples uit productie ontvangen en de massaproductie was identiek. Fabriek hoopt wel op een grotere order volgende keer: voor kleine orders loont het bijna niet om de machines volledig in te stellen. Begrijpelijk.

Ik had in overleg met klant ook producten vanuit Fujian / Quanzhou over laten komen en heb die ook direct kunnen bekijken. Lunchtassen voor kids. Er zat nog een kleine geur aan, wat komt door de verf gebruikt voor de logo’s. Eigenlijk wil je dat niet maar het was niet zo sterk dat ik de shipment hoefde af te keuren.

Op de foto in stickerfabriek in Taizhou

Inspectie van de stickervellen; een lastig design met 6 kleuren en veel details; resultaat is gelukkig erg mooi!

Een van de meer trendy sticker designs 

De sample room

De lunchtassen die ik direct heb gecontroleerd, alles nu klaar voor verscheping!

To be continued…

Een korte trip naar Fujian, Henan en Shandong

Ik ben de afgelopen dagen op een korte trip QC trip geweest. Mijn eerste stop was in Quanzhou, Fujian province. Op zondagavond heb ik de taxi genomen naar Hongqiao airport; de oude. Hier ben ik al een tijdje niet meer geweest nu het nieuwe en hypermoderne Hongqiao 2 in in gebruik is. Het inchecken ging vlug en de vlucht van 1:40 was prima. Op aankomst heeft een taxi me naar een 5-sterren hotel gebracht, de Powerlong, waar ik wat gegeten heb, emails heb gedaan, en me heb voorbereid voor de inspectie de volgende ochtend. Meestal ga ik zwemmen als ik in een 5-sterren hotel ben, maar heb het dit keer overgeslagen vanwege een pijnlijke onderrug; een bij-effect van het voetballen op kunstgras de afgelopen maanden.

Boarding het China Spring Airlines vliegtuig op Hongqiao Airport

Op maandagmorgen ben ik opgehaald door mijn contactpersoon en naar de fabriek gebracht. Het was lekker weer, rond de 15 graden, een stuk beter dan Shanghai waar het momenteel wintert. Dit project is voor een Nederlandse kunstenares. We hebben haar papier-mache beeldje nagemaakt in Polyresin (je kent het materiaal misschien van tuinkabouters). Het grote risico bij dit project zat hem in het kopiëren van het origineel; we waren erg bang dat er iets mis zou gaan en het origineel verloren zou gaan; dat zou een klein drama zijn omdat er maar 1 van is. We hebben lang gezocht naar een fabriek en uiteindelijk bij deze partij de verantwoordelijkheid ondergebracht. De samples waren enige tijd geleden al af en met het maken van mallen was een groot deel van het risico reeds gedekt. Bij deze keuze voor de fabriek hebben we vooral gekeken naar betrouwbaarheid en zekerheid. De meerprijs hebben we van onze marge betaald. We hebben dit item in een gelimiteerde oplage geproduceerd. Het zijn slechts 100 stuks en door een probleem met de verpakking denk ik dat we per saldo een klein verlies draaien op deze order. Het was daarom verleidelijk om niet speciaal naar de fabriek te vliegen maar in mijn ervaring zijn het juist deze kleinere orders waar fabrieken ook maar een beperkt belang hebben dat er problemen kunnen optreden. Gelukkig waren de resultaten geweldig. Nu we een mal en voldoende kopieën hebben hopen we op meer orders waarmee we onze investering in tijd weer terug kunnen verdienen.

Na de inspectie en toer door de fabriek zijn we gaan lunchen. De lunch bestond vooral uit lokale seafood gerechten. Na de lunch zijn we naar een partner fabriek gereden waar steen wordt verwerkt. Leuk om te zien, maar momenteel niet een productsoort waar wij mee bezig zijn.

Op de foto met de manager van de fabriek en de vrouw van de baas

Polyresin is een veelzijdig materiaal met een groot scala aan opties qua afwerking

Een van de lieftallige productiemedewerksters

Polyresin bowling troffee’s

De mallen van ons hondje: de binnenlaag is siliconen: het voordeel is dat de kosten zeer redelijk zijn waardoor ook kleine series haalbaar zijn

Het eindresultaat: alle details en textuur van het originele papier-mache model zijn behouden

’s Middags ben ik een heel stuk noordelijk gevlogen, naar Zhengzhou in Henan, met een tussenstop in Hangzhou (Zhejiang). Ik kwam om een uurtje of 7 aan in Henan en ben eerst wat gaat eten. Een stuk noordelijker van Fujian is het direct een stuk kouder; gelukkig heb ik me niet laten verrassen en voldoende warme kleding meegenomen. Na het eten heb ik een hotel in de buurt gezocht en heb me daar opgefrist en emails gedaan.

De volgende ochtend ben ik op bezoek gegaan bij een fabriek gespecialiseerd in gas sensors voor een opdracht voor alcohol testers. Onze klant is een industrieel designer en heeft een geweldig ontwerp voor alcohol testers waar wij van hopen dat het erg goed zal verkopen in Frankrijk, waar iedere automobilist verplicht is een alcohol tester in de auto te hebben. Er komt een hoop kijken bij alcohol testers; dus ik heb uitvoerig gesproken over het design, sensors, behuizing en meer met de sales staff, engineers en management. Het werd duidelijk dat het geen makkelijk project is waar nog veel tijd in zal gaan zitten. Een leuke uitdaging dus. De meetings hebben tot het einde van de middag geduurd waarna ik naar het treinstation ben gegaan voor de volgende stop in deze trip: Heze in Shandong provincie. Mijn trein van 7 uur ’s avonds kwam 4 uur later aan. Na het inchecken in een Home Inn niet ver van het treinstation heb ik snel een noodle gegeten, emails gedaan en gedoucht. Klaar voor de volgende ochtend. Klaar voor de laatste dag.

Op woensdag morgen ben ik opgehaald door een fabriek gespecialiseerd in houten handi-crafts. Het is een van de grootste handicraft fabrieken in de regio met meer dan 2000 arbeiders en 3 fabrieksterreinen naast elkaar. We leveren al enkele jaren houten vogelhuisjes voor de DIY markt in Nederland. Bij de fabriek waar we tot dusverre inkochten bleven we kwaliteitsproblemen tegenkomen, daarom hebben we nu een eerste trial order bij deze grotere fabriek ondergebracht. De fabriek is modern, groot, met vele grote internationale merken als klant en meest belangrijk, een gedegen kwaliteitssysteem. Na de rondleiding door de fabriek, inspectie van goederen en een kijkje in de sampleroom zijn we met 6 man gaan lunchen. De lunch was heerlijk. Ik weet niet wat het is maar ik laat me in Shandong telkens weer verrassen aan de eettafel. De fabrieksmanager had een fles zelf gebrouwen bocht mee. Met 38% alcohol is dat een laag percentage in China. Gelukkig waren we met 4 om te delen dus was iedereen nog redelijk nuchter na afloop. De lunch duurde langer dan gepland. Ik begon me zorgen te maken over mijn schema. Het was reeds ruim over 2-en. De laatste D-train naar Shanghai was om 16:41 vanaf Shangqiu; meer dan een uur rijden vanaf de daar. En ik moest nog 1 fabriek langs. De uren na de lunch stonden in het teken van rennen. Ik ben eerst snel naar mijn “oude” vogelhuisjes fabriek gegaan, in de buurt van de nieuwe. De oude fabriek heeft slechts 30 werkers en is daarmee niet vergelijkbaar met de fabriek die ik in de morgen had bezocht. Omdat ik al vaak in de fabriek ben geweest voor inspecties kon ik zo doorlopen; dozen openmaken, testen en fotograferen. Het zag er goed uit. We kunnen verschepen! Met plankgas heeft fabriek me naar het treinstation gebracht waar ik met een eindsprint de trein nog net kon halen. De trein naar Shanghai doet er ruim 5 uur over. Toch vind ik het prettiger dan vliegen; je hebt veel meer zit & loopruimte en minder check-in en check-out procedures.

Warme kleding beschermt tegen de koude en het stof van het schuren

Geen dakloze vogels meer als het aan ons ligt

Een heerlijke hotpot, een fles bocht en goed gezelschap